نماز غفیله

سند نماز غفیله

غفیله اسم مصغر از غفلت است؛یعنی غفلت کوچک و امام صادق علیه السلام از پدرش امام باقر علیه السلام و امام باقر علیه السلام از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در خصوص این نماز مستحبی چنین نقل می کند:

«صَلُّوا فی ساعَةِ الْغَفْلَةِ وَلَوْ رَکْعَتَیْنِ فَاِنَّهُما تُورِدانِ دارَ الْکَرامة؛(1) نماز بخوانید در ساعت غفلت؛ اگرچه دو رکعت باشد، این دو رکعت نماز [شما را] به بهشت وارد می کند.»

در روایتی دیگر چنین می فرماید:

«تَنْفِلوُا فِی ساعَةِ الْغَفْلَةِ وَلَوْ رَکْعَتَیْنِ خَفیفَتَیْنِ فَاِنَّهُما تُورِدانِ دارَ الْکَرامَةِ قیلَ یا رسُول اللّه وَمَا ساعَةُ الْغَفْلَةِ؟ قالَ: بَیْنَ الْمَغْرِبِ وَالعِشاء؛(2) نماز مستحب به جا آورید در ساعت غفلت. اگرچه این نماز دو رکعتی خفیف [و آسان] باشد؛ چرا که همین دو رکعت نماز [شما را] وارد بهشت می کند. پرسیده شد ای رسول خدا! ساعت غفلت چه هنگامی است؟ فرمود: بین مغرب و عشا است.»

امام صادق علیه السلام از قول پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله نقل کرده است که: «لا تَتْرُکُوا رَکْعَتَیِ الْغُفَیْلَةِ وَ هُما بَیْنَ الْعِشائَیْنِ؛(3) دو رکعت نماز غفیله را ـ که بین نماز مغرب و عشاء است ـ ترک نکنید.»

کیفیت نماز غفیله

درباره کیفیت اقامه این نماز مستحبی، امام صادق علیه السلام چنین فرموده است: کسی که می خواهد بین نماز مغرب و عشا دو رکعت نماز بخواند؛ در رکعت اول بعد از سوره حمد بگوید:

«وَذَا النُّونِ إِذْ ذَهَبَ مُغاضِـباً فَـظَنَّ أَنْ لَنْ نَقْدِرَ عَلَیْهِ فَنادی فِی الظُّـلُماتِ أَنْ لا إِلـهَ إِلاّ أَنْتَ سُبْحانَکَ إِنِّی کُنْتُ مِنَ الظّالِمِـینَ * فَاسْتَجَبْنا لَهُ وَنَـجَّیْناهُ مِنَ الغَمِّ وَکَذ لِکَ نُـنْجِی المُـؤْمِنِـینَ.»(4)

و در رکعت دوم بعد از سوره حمد بگوید:

«وَعِنْدَهُ مَفاتِحُ الغَیْبِ لا یَعْلَمُها إِلاّ هُوَ وَیَعْلَمُ ما فِی البَرِّ وَالبَحْرِ وَما تَسْقُطُ مِنْ وَرَقَةٍ إِلاّ یَعْلَمُها وَلا حَبَّةٍ فِی ظُلُماتِ الأَرْضِ وَلا رَطْبٍ وَلا یابِسٍ إِلاّ فِی کِتابٍ مُبِـینٍ.»(5)

و پس از فراغت از قرائت، دستهایش را بلند کند و بگوید:

«اَللّهُمَّ إِنّی اَسْئَلُکَ بِمَفاتِحِ الْغَیْبِ الَّتی لا یَعْلَمُها اِلاّ اَنْتَ اَنْ تَصَلِّیَ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اَنْ تَفْعَلَ بی کَذا وَ کَذا و به جای کذا و کذا حاجات خود را بگوید و سپس بگوید: «اَللّهُمَّ اَنْتَ وَلِیُّ نِعْمَتی وَالْقادِرُ عَلی طَلَبَتی تَعْلَمُ حاجَتی فَأَسْئَلُکَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمُ السَّلامُ لَمّا قَضَیْتَها لی.»

خداوند خواسته های او را [اگر مصلحت باشد] عطا می کند.(6)

مراجع تقلید، این نماز را یکی از نمازهای مستحبی معرفی کرده اند و وقت انجام آن را ـ بعد از نماز مغرب تا وقتی که سرخی طرف مغرب از بین برود ـ دانسته اند.(7) و طبق نظر امام صادق علیه السلام فتوا داده اند.

فلسفه نماز غفیله یا ذکر یونسیه

شاید یکی از دلایل توصیه به اقامه نماز غفیله و ثواب آن، این است که: حضرت یونس علیه السلام یک لحظه غفلت کرد و از قوم خود جدا شد و سرنوشت او با دریا و ماهی پیوند خورد و در شکم ماهی پس از انابه به درگاه خدای سبحان نجات پیدا کرد و شاید تأکید رسول اکرم صلی الله علیه و آله بر این نماز، به لحاظ غفلتهای کوچک و بزرگی باشد که ما هر روز مرتکب می شویم. تا ما هم از ظلمتهای ظاهری و باطنی نجات پیدا کنیم.

بزرگان گفته اند: بالاترین ذکر در بین اذکار، ذکر یونسیه «لااله الا انت سبحانک انی کنت من الظالمین» است.

نماز مستحبی دیگر

ناگفته نماند که به غیر از نماز غفیله که بین نماز مغرب و عشا خوانده می شود، دستور به خواندن نمازهای دیگری نیز رسیده است. از جمله اینکه، هنگام وفات رسول خدا صلی الله علیه و آله ، امام علی علیه السلام به حضرت عرض می کند: به ما وصیتی کنید. حضرت ختمی مرتبت صلی الله علیه و آله می فرماید:

«اُوصیکُمْ بِرَکْعَتَیْنِ بَیْنَ الْمَغْرِبِ وَالْعِشاءِ الاْخِرَةِ تَقْرَءُ فِی الاُْولی اَلْحَمْدَ وَاِذا زُلْزِلَتِ الاَْرْضُ زِلْزالَها ثَلاثَ عَشَرَةَ مَرَّةً وَالثّانِیَةِ اَلْحَمْدَ وَقُلْ هُوَ اللّه ُ اَحَدٌ، خَمْسینَ عَشَرَةَ مَرَّةً، فَاِنَّهُ مَنْ فَعَلَ ذلِکَ فی کُلِّ شَهْرٍ، کانَ مِنَ الْمُتَّقینَ، فَاِنْ فَعَلَ ذلِکَ فی کُلِّ سَنَةٍ کُتِبَ مِنَ الْمُحْسِنینَ، فَاِنْ فَعَلَ فی کُلِّ جُمْعَةٍ مَرَّةً کُتِبَ مِنَ الْمُصَلّینَ، فَاِنْ فَعَلَ ذلِکَ فی کُلِّ لَیْلَةٍ زاحَمَنی فِی الْجَنَّةِ وَلَمْ یَحُصَّ ثَوابَهُ اِلاَّ اللّه ُ رَبُّ الْعالَمینَ جَلَّ وَ تَعالی؛(8) شما را به دو رکعت نماز توصیه می کنم که بین مغرب و عشاء [با این کیفیت خوانده شود]: در رکعت اول، حمد و [سپس [اذا زلزلت الارض را سیزده بار بخوانید. در رکعت دوم، حمد و [سپس] قل هو اللّه احد را پانزده مرتبه بخوانید. پس هر که در ماه این نماز را بخواند؛ در زمره متقین قرار می گیرد و هر که در هر سال این نماز را بخواند در ردیف محسنین است و هر که در هر جمعه یک بار بخواند، از نمازگزاران محسوب می شود. و هر که در هر شب این نماز را قرائت کند، در بهشت با من خواهد بود. (یعنی من بهشت را برای او ضمانت می کنم) و ثواب این نماز را غیر از خدای جهانیان کسی نمی تواند شمارش کند.»

--------------------------------------------------------------------------------

1. فلاح السائل، سید بن طاووس، چاپ دفتر تبلیغات اسلامی، ص244.

2. همان، ص245.

3. همان، ص246.

4. انبیاء/ 88 و 87.

5. انعام/ 59.

6. فلاح السائل، ص245.

7. توضیح المسائل شش مرجع، ص292.

8. فلاح السائل، ص246.